Στον απόηχο των πρόσφατων ευρημάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει ξεκινήσει μία άναρχη –δυστυχώς- συζήτηση για πιθανούς τρόπους μεταφοράς ποσότητων αερίου στην Ευρώπη, μέσω Ελλάδας. Και όταν λέω άναρχη, εννοώ κυρίως ως προς την επιχειρηματολογία.
Εξαιτίας της οποίας τείνει να επικρατήσει η άποψη ότι οι παραγωγοί (Ισραήλ, Κύπρος) επιλέγουν τη διαμετακόμιση LNG μέσω τάνκερς αντί αερίου μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, αποδίδοντάς την στις τεχνικές δυσκολίες του τελευταίου. Προκειμένου αυτό να στηριχθεί γίνεται συστηματική επίκληση της απόστασης και του κόστους. Οφείλω, σε αυτό το σημείο, να επισημάνω ότι τα εν λόγω εκπορεύονται από συγκεκριμένους επιχειρηματικούς κύκλους που με αυτό τον τρόπο επιχειρούν να προκαταλάβουν αποφάσεις υπέρ των συμφερόντων τους, αγνοώντας, ωστόσο, τα αντίστοιχα εθνικά. Και με λύπη μου διαπιστώνω πως εν τη αγνοία τους αρκετοί σπεύδουν να τα υιοθετήσουν, στερούμενοι στοιχειώδους γνώσης ενός, έτσι και αλλιώς, σύνθετου ζητήματος.
Ας δούμε, όμως, προσεκτικότερα κάποιες παραμέτρους που αγνοούν οι πολέμιοι της κατασκευής αγωγού, αφού υπογραμμίσουμε πως καμία από τις δύο χώρες, (Ισραήλ και Κύπρος) δεν έχει ακόμη καταλήξει αν και τι ποσότητες θα εξάγει και προς τα που. Τέτοιες αποφάσεις προϋποθέτουν εμπεριστατωμένες τεχνικές και οικονομικές μελέτες που παίρνουν χρόνο.
Οι δύο χώρες, οι οποίες ναι μεν επί του παρόντος επιχειρούν να ευθιγραμμιστούν, εντούτοις δεν αποκλείεται να επιλέξουν διαφορετικούς τρόπους αλλά και αγορές διάθεσης για ένα μέρος των ποσοτήτων τους, θα μπορούν να εξάγουν από κοινού μεταξύ 2018-2020, 16-30 δισ κυβικά μέτρα ετησίως. Αυτή η απόκλιση οφείλετα, κυρίως, σε δύο λόγους: αφενός στην τελική επιβεβαίωση των ακριβών ποσοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και αφετέρου στις ποσότητες που θα δεσμεύσει η ισραηλινή πλευρά για εσωτερική χρήση, δεδομένού ότι η αλλαγή σελίδας στην Αίγυπτο (κύριος προμηθευτής του Ισραήλ) δημιουργεί εύλογα την ανάγκη για περιορισμό της εξάρτησης από αυτήν.
Με αγωγό ή με τάνκερ;
Πιθανότατα και με τα δύο. Γιατί; Επειδή η καθεμία επιλογή έχει πλεονεκτήματα, τα οποία θέλουν να αξιοποιήσουν και μειονεκτήματα, εξαιτίας των οποίων θέλουν να έχουν εναλλακτική μεταφοράς.
Αν υποθέσουμε ότι, για μία σειρά από λόγους, η αγορά που πρωτίστως θα επιδιώξουν να απευθυνθούν είναι η ευρωπαϊκή, τότε προκύπτουν δεδομένα που δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε. Αλλά πριν αναφερθώ σε αυτά, να εντοπίσουμε τους λόγους που λογικά οι εξαγωγές θα κατευθυνθούν στην Ευρώπη. Μία αγορά που μετά τα γεγονότα στη Φουκουσίμα και τη συνακόλουθη αποστασιοποίηση από την πυρηνική ενέργεια διψάει για αέριο, εφόσον και οι ΑΠΕ έχουν υψηλό κόστος.
Από τη στιγμή, μάλιστα, που
• το Τουρκμενιστάν προσανατολίζεται προς την Ασία, εφόσον η τροφοδοσία της Ευρώπης προϋποθέτει υποθαλάσσιο διακασπιακό διασυνδετήριο με το Αζερμπαϊτζάν με τη Ρωσία να καραδοκεί
• το Ιράκ διαθέτει τεράστιες ποσότητες στην εγχώρια αγορά λόγω απαρχαιωμένων υποδομών και δικτύων, ενώ δεν έχει αποκτήσει ακόμη την απαιτούμενη σταθερότητα
• το Ιράν, που βάσει ποσοτήτων αποτελεί τον μοναδικό σοβαρό ανταγωνιστή της Ρωσίας, βρίσκεται σε διεθνή απομόνωση,
η προοπτική διοχέτευσης της Ευρώπης με ισραηλινό και κυπριακό αέριο συγκεντρώνει ρεαλιστικές πιθανότητες.
Υπογραμμίζεται, ότι σε περίπτωση που η Κύπρος ή/και το Ισραήλ επιλέξουν την αγορά της Ασίας (περισσότερο προσοδοφόρα), θα πρέπει να διασφαλίσουν την ομαλή πρόσβαση από τα Στενά του Ορμούζ, στοιχείο που για το δεύτερο περιορίζει δραματικά την εν λόγω προοπτική, αλλά και να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό από το Κατάρ, χώρες της Κασπίας αλλά και την Αυστραλία.
Ποιά είναι, λοιπόν, τα δεδομένα σε ότι αφορά την προοπτική τροφοδοσίας της Γηραιάς Ηπείρου;
Το 2025, το κενό προσφοράς-ζήτησης πανευρωπαϊκά υπολογίζεται περίπου στα 40 δισ κυβικά μέτρα αερίου. Με την προοπτική του Nabucco να “θολώνει” είναι πιθανό η ζήτηση να αυξηθεί περαιτέρω . Παράλληλα, ακόμη και αν το Κρεμλίνο, παραγνωρίζοντας το τεράστιο οικονομικό κόστος του South Stream, προχωρήσει στην κατασκευή του, δεδομένης της πρόθεσης της Ευρώπης να διαφοροποιηθεί από τη Μόσχα, υπάρχει η ανάγκη ενσωμάτωσης εναλλακτικών πηγών προμήθειας.
LNG
Δίνεται στους παραγωγούς ελευθερία κινήσεων και επιλογών, παρότι η προβληματική λόγω Ιράν μεταφορά στην Ασία εύλογα θα τους προσανατολίσει στην ευρωπαϊκή αγορά. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να συνυπολογίσουν την μικρή ευελιξία σε τιμή και ποσότητες λόγω των μακροχρόνιων συμβολαίων, αλλά και τη διαφαινόμενη υπερπροσφορά βάση της ευρωπαϊκής ζήτησης. Επιπρόσθετα, το κόστος παραγωγής αλλά και διατήρησης σε κρυογονικές δεξαμενές, αυξάνουν το συνολικότερο κόστος μετακυλίοντας το τόσο στον προμηθευτή όσο και τον προμηθευόμενο. Συνέπεια αυτών είναι το κόστος μεταφοράς LNG όχι μόνο να μην διαφέρει από αυτό του υποθαλάσσιου αγωγού, αλλά ενδεχομένως να είναι και μεγαλύτερο. Στην περίπτωση, μάλιστα, αεροποίησης ώστε κατόπιν να μπει σε αγωγό το κόστος είναι απαγορευτικό.
Αγωγός
Τα μεγάλα βάθη περιορίζουν τις ποσότητες που δύνανται να μεταφερθούν περίπου στα 8-10 δισ κυβικά μέτρα σε ετήσια βάση. Το κόστος κατασκευής είναι, επίσης, σημαντικό καθώς οι αποστάσεις -είτε από Ισραήλ είτε από Κύπρο – είναι άνω των 800 χλμ.
Από την άλλη, εξασφαλίζει την αδιάλειπτη ροή και είναι λιγότερο ευάλωτος σε ατυχήματα ή ακόμη και επιθέσεις. Συμβάλει, έτσι, στην ασφαλή τροφοδοσία της Ευρώπης, ενώ σε περιόδους κρίσης μέσω αγωγού αντίστροφης ροής μπορεί να εξασφαλίσει και τους προμηθευτές. Παράλληλα, “κουμπώνει” με τις ανάγκες της Ευρώπης, που “διψάει” για αέριο, ενώ για LNG υπάρχει ήδη υπερπροσφορά χωρίς αντίστοιχη ζήτηση. Δεν είναι τυχαίο πως το Κατάρ, ο πρώτος παραγωγός LNG παγκοσμίως κατευθύνει σχεδόν αποκλειστικά τις ποσότητες του προς την Ασία. Αφενός λόγω της πρόθεσης των κρατών της περιοχής να συνάψουν μακροχρόνια συμβόλαια, αφετέρου εξαιτίας της δυνατότητας τους να αγοράζουν σε συγκριτικά υψηλότερες τιμές από την Ευρώπη. Με την τελευταία σε οικονομική κρίση με δομικά χαρακτηριστικά, η αναζήτηση εναλλακτικών μορφών με χαμηλότερο κόστος έναντι της πυρηνικής, καθιστά το φυσικό αέριο αδιαμφισβήτητο κυρίαρχο.
Τόσο το Ισραήλ όσο και η Κύπρος επιδεικνύουν αξιοπρόσεκτη μεθοδικότητα στη διαχείριση των αποθεμάτων τους, με αποτέλεσμα να έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι θα προβούν στις βέλτιστες επιλογές όχι μόνο για τα συμφέροντα τους αλλά και τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Σε αυτή την περίπτωση η χώρα μας θα αποτελέσει τη βασική δίοδο προς την Κοινοτική αγορά. Οι τρεις χώρες μπορούν έτσι να συμβάλουν καθοριστικά στη λύση του στρατηγικού διλήμματος της Ευρώπης “ρωσικό αέριο ή μη ρωσικό με αποκλειστικό διαμετακομιστή την απρόβλεπτη Τουρκία”.
Περιττό να αναφέρω τις ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις που, υπό προϋποθέσεις, θα είχε μία τέτοια συνέργεια.
Όσο για τους εμμονικούς εμπνευστές μονοδιάστατων λύσεων, θα πρέπει εγκαίρως να αντιληφθούν πως η σημασία των ανακαλύψεων στην Ανατολική Μεσόγειο υπερβαίνει κατά πολύ τα στενά επιχειρηματικά τους συμφέροντα. Οπότε, αντί να εξαντλούνται σε συστηματικό lobbying για το δήθεν δίκαιο των θέσεων τους (χωρίς αυτές να συνοδεύονται από καμία εμπεριστατωμένη ανάλυση), οφείλουν εγκαίρως να προσαρμοστούν στις επιταγές της χώρας, της Ευρώπης και της Δύσης συνολικότερα.
[σημ.:
1. Η χωρητικότητα του ανέρχεται στα 31 δις κμ ετησίως, αλλά για να γεμίσει χρειάζεται πέραν του αερίου του Αζερμπαϊτζάν, αντίστοιχες ποσότητες από Τουρκμενιστάν και Ιράκ.
2. Οι υπολογισμοί λαμβάνουν υπόψη τους υφεσιακούς ρυθμούς της Ευρώπης.]
----
*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι πολιτικός επιστήμονας και επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
aixmi gr
20/1/12
No comments:
Post a Comment
ethnologia news only